Het Multilateraal Instrument (hierna te noemen: MLI) is met ingang van 1 januari 2020 in Nederland ingevoerd. In dit artikel behandelen wij een onderwerp waarbij het MLI een zeer belangrijke rol speelt: emigratie van een directeur-grootaandeelhouder (hierna te noemen: DGA).

De emigratie van de DGA houdt niet alleen al geruime tijd onze nationale wetgever bezig, ook binnen de Europese rechtspraak is veel aandacht voor dit onderwerp.

Indien een DGA emigreert, en zijn vennootschap waarin hij een aanmerkelijk belang heeft in Nederland gevestigd blijft, volgt er veelal een zogeheten conserverende aanslag.

Hoewel er meerdere conserverende aanslagen mogelijk zijn, gaan wij hier in op de conserverende aanslag inkomstenbelasting waarbij de meerwaarde van de aandelen in de vennootschap (ontstaan gedurende de periode van binnenlandse belastingplicht van de DGA tot nu toe) wordt belast tegen het tarief in box 2. Echter, de invordering vindt pas plaats op het moment dat de aandelen worden vervreemd, dividend wordt uitgekeerd of kapitaal wordt terugbetaald.

Eeuwigdurende termijn

Tot 15 september 2015 was het zo dat de conserverende aanslagen ten aanzien van het aanmerkelijk belang werden opgelegd voor een duur van tien jaar. De emigrerende belastingplichtige zorgde ervoor dat hij in deze periode geen of beperkt dividend uitkeerde, de aandelen niet vervreemdde en ook geen kapitaal terugbetaalde, waardoor ná verloop van die tien jaar de conserverende aanslag werd kwijtgescholden zonder dat het aldus tot daadwerkelijke invordering kwam. Voor de wetgever een doorn in het oog waarna vanaf 15 september 2015 de eeuwigdurende conserverende aanslag werd geïntroduceerd.  

Verdragen

Hoe verhoudt deze nieuwe eeuwigdurende termijn voor de conserverende aanslag zich dan tot de belastingverdragen die Nederland al eerder gesloten heeft? De belastingverdragen van vóór 2015 gaan namelijk nog uit van een vijfjaarstermijn of een tienjaarstermijn. Is de termijn dan voor alle landen na 15 september 2015 automatisch eeuwigdurend geworden?

De door Nederland gesloten belastingverdragen kennen in het vijfde of zesde lid van het vermogenswinstartikel (veelal artikel 13) een bepaling waarin de Nederlandse conserverende aanslag wordt gerespecteerd voor vijf of tien jaren afhankelijk van het jaar waarin het belastingverdrag tot stand is gekomen. Echter, de hoofdregel van dit artikel luidt dat vermogenswinst toegewezen is aan het land waar de vervreemder woonachtig is.

Indien een emigrerende belastingplichtige verhuist naar een land waarmee Nederland een belastingverdrag heeft gesloten dat de conserverende aanslag slechts voor vijf jaren respecteert, bestaat de mogelijkheid dat deze belastingplichtige op basis van het verdrag uit de klauwen van de eeuwigdurende conserverende aanslag blijft. Hier komt het MLI om de hoek kijken. Slechts wanneer deze niet van toepassing is geldt de eeuwigdurende conserverende aanslag niet.

De eerste stap is aldus na te gaan of het MLI van toepassing is op het desbetreffende belastingverdrag. Indien dat het geval is, betekent dit dat de preambule (lees: doel) van het belastingverdrag is gewijzigd.

Vóór de komst van het MLI dienden belastingverdragen ter voorkoming van dubbele belastingheffing. Indien een belastingverdrag daarnaast ook dubbele niet-heffing faciliteerde, was dit geen issue.

Echter, het MLI heeft de preambule uitgebreid met de opmerking dat belastingverdragen niet de bedoeling hebben om de dubbele niet-heffing of minder belastingheffing te faciliteren door belastingontwijking of belastingontduiking.

Conclusie

Het voorgaande betekent dat bij toepassing van het MLI, Nederland zeer waarschijnlijk nog kan heffen over de vermogenswinst (ook ná vijf of tien jaar) indien het land waar de DGA naartoe is geëmigreerd geen (of minder) belasting heft over de vermogenswinst uit de Nederlandse periode. In feite wordt daarmee conserverende aanslag alsnog eeuwigdurend toegepast.

Mocht het emigratieland wel (voldoende) belasting heffen over de vermogenswinst opgebouwd tijdens de Nederlandse periode, dan is de termijn uit het belastingverdrag van toepassing (in casu vijf jaar) op de conserverende aanslag.

Het MLI kan dus van grote invloed zijn bij emigratie en tot een eeuwigdurende conserverende aanslag leiden. Het MLI lijkt daarnaast alle Nederlandse anti-misbruikbepalingen te faciliteren, zoals de Nederlandse (buitenlandse) belastingplicht van buitenlandse holdings (technisch aanmerkelijk belang) en de in opkomst zijnde conditionele eindheffing in dividendbelasting van 25,8% (maximaal vennootschapsbelastingtarief).

U doet er goed aan om, wanneer u als DGA plannen heeft om te emigreren, een duidelijk beeld te krijgen van de mogelijke invloed van het MLI. Dit haalt namelijk dikwijls de voorheen bekende en voordelige toepassing van een belastingverdrag flink onderuit.