Als er geen testament is gemaakt, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn en voor welk deel van de nalatenschap. Minder bekend is wat het nare fiscale effect is als een kinderloos alleenstaand kind overlijdt.

De erfgenamen van een alleenstaand kinderloos kind

De erfgenamen van dit kind zijn de ouders, broers en zusters. De erfgenamen volgens het wettelijk erfrecht erven “voor gelijke delen”. Hierop zijn twee belangrijke uitzonderingen:

• De ouders erven minimaal een kwart (1/4^e) van de nalatenschap. Als er dus meer dan 2 broers of zussen zijn, krijgen zij minder dan de ouders.
• Halfbroers en -zussen erven de helft van wat een volle broer of zus erft.

Dus als een kind twee ouders en drie broers achterlaat, dan krijgen de ouders elk 1/4^e en de drie broers elk 1/6^e. Laat een kind twee ouders achter en een broer en een halfzus, dan krijgen de ouders en de broer elk 2/7^e en de halfzus 1/7^e.

Hoog tarief, samentelling en vrijstellingen

De erfbelasting kent twee tariefschijven en drie verschillende tarief-categorieën. Als een partner en/of kinderen erven, bedragen de tarieven 10% en - vanaf afgerond € 128.700 - 20%. Ouders die van hun kind erven alsook broers/zussen, behoren tot de categorie waar het tarief 30% bedraagt tot een bedrag van € 128.700, daarboven is dat 40%.

Ouders dienen ook nog hun verkrijgingen samen te tellen en hebben gezamenlijk een vrijstelling van ruim € 50.000. Een broer of zus heeft een vrijstelling van ruim € 2.200.

Voorbeeld

Stel een zoon van 30 jaar bezit een eigen woning met een (WOZ) waarde van € 425.000. Door schenkingen van ouders en overige aflossingen bedraagt de hypothecaire lening € 125.000. Ook heeft hij een spaarsaldo van € 100.000. Het totaalvermogen van de zoon is dan € 400.000. De zoon heeft geen vaste relatie. Hij overlijdt zonder dat hij een testament heeft opgemaakt en laat twee ouders, een zus en een broer na.

Praktische uitwerking

Er zijn vier erven dus volgens de hoofdregel krijgt elke wettelijk erfgenaam een 1/4^e deel van de nalatenschap. De uitzonderingen spelen in deze casus niet. Elke erfgenaam verkrijgt dan € 100.000.

De verkrijging van de beide ouders wordt samengeteld tot € 200.000. Na aftrek van de vrijstelling van € 50.000, is € 150.000 belast met erfbelasting. Totaal afgerond zijn de ouders € 47.000 aan erfbelasting verschuldigd.

NB deze belaste verkrijging door de ouders is wederom belast met erfbelasting als de ouders overlijden en de nog levende twee kinderen van hen erven.

De broer en zus hebben elk een - na aftrek van hun lage vrijstelling – belaste verkrijging van iets minder dan € 100.000. Broer en zus betalen elk € 29.000 erfbelasting.

Over de gehele nalatenschap zal ongeveer € 110.000 belasting afgedragen moeten worden.

Conclusie

Om het hierboven beschreven fiscale leed bij overlijden van een kind te beperken, adviseren wij om een testament op te maken. Daardoor kunnen de erfgenamen in ieder geval zelf gekozen worden en kan fiscale optimalisatie bereikt worden door onder andere de ouders uit te sluiten als erfgenaam en de hoogte per verkrijging te laten afhangen van vrijstellingen en tarieven.